Alles wat je ooit hebt willen weten over aardbeien – waar ze vandaan komen en waarom wij ze zo lekker vinden

“What’s in a name? That which we call a rose by any other name would smell just as sweet.” Met deze regel uit het stuk Romeo and Juliet duidt William Shakespeare op de zinloosheid van benamingen. Maar misschien zat er nog een boodschap verborgen in die twee zinnen. Bijvoorbeeld dat de aardbeienplant eigenlijk behoort tot de rozenfamilie en vooral, dat het er eigenlijk allemaal niet toe doet als je wilt leren hoe je met deze pareltjes de lekkerste gerechten maakt.  In deze blog krijg je een overzicht van alles wat je écht wilt weten over de aardbei; ’s werelds meest geconsumeerde bes (want ja, als je ze dan toch in een hokje wilt steken, is het een bes), waarom een aardbei smaakt zoals die smaakt en waarom we er zo van houden, wanneer die het lekkerst is en hoe je aardbeien kunt verwerken in je gerechten. 

De smaak ontleed

Fruitig, zoet, de smaak van bloemetjes en ergens subtiel op de achtergrond zelfs een beetje karamel. Zo zou je de smaak van een rijpe aardbei kunnen omschrijven. Deze smaak ontstaat door samenspel van een aantal vluchtige stoffen. Eén van die stoffen is furaneol, de Engelse naam voor aardbeifuranon en voor de vrienden : 4-hydroxy-2,5-dimethyl-3(2H)-furanon. 🙂

Deze smaakcomponent deelt de aardbei met heel wat andere fruitsoorten maar bijvoorbeeld ook met chocolade en sojasaus en is verantwoordelijk voor de typische zoete en fruitige smaak. Het is tevens één van de meest geapprecieerde smaakstoffen. Dit komt vermoedelijk omdat furaneol ook in moedermelk zit en de voorliefde ervoor dus van kleins af aan wordt meegegeven. 

Naarmate aardbeien rijpen neemt de concentratie furaneol toe. Dat vertaalt zich in een steeds voller en rijker wordende smaak met uiteindelijk die karamelachtige ondertoon waar ik het daarnet over had. Ook hitte zorgt voor een toename aan furaneol. Denk aan de smaak van warm fruit, bijvoorbeeld gegrild in de oven zoals bij deze fruitschoteltjes of op de bbq. Dat is al meteen verrassend verschillend met de smaak van hun verse tegenhanger. 

Aardbeien in de kunst

The world is at your fingertips… of aan je voeten, zoals de aardbeien op verschillende schilderijen van Maria. In vele kunstwerken staan aardbeien symbool voor perfectie en liefde. Ook de persoonlijke waarde ‘trouw’, werd al door aardbeien gesymboliseerd. Zo komen we terug bij een werk van Shakespeare. In zijn toneelstuk Othello waren jaloezie, liefde en verraad de rode draad; een zakdoek met kleine aardbeien erop geborduurd, een teken van trouw. 

Geschiedenis

De hedendaagse aardbeien vinden hun oorsprong bij twee Amerikaanse aardbeienrassen. Het waren Europese ontdekkingsreizigers die in het begin van de zeventiende eeuw helemaal in de ban waren van de smaak en de vorm van de Noord-Amerikaanse aardbeiensoort F. virginiana. Ze brachten hem mee terug naar Europa. In 1712 kwam de Fransman Amédée-François Frézier op een ontdekkingsreis in Chilli de soort F. Chiloensis tegen. De aardbei viel in de smaak en rond 1750 in Plougastel, in de regio van Bretagne, was de aardbeienteelt een veelbelovend businessmodel. Deze aardbeisoort uit Chilli, verspreidde zich over heel Europa. Een kruising van deze twee Amerikaanse souveniers, leverde de soort waarvan vele van de hedendaagse aardbeien afstammen; de  F. x Ananassa. De “x” in de naam wijst op de kruising en “Ananassa” op het ananasachtige aroma. 

Bloeiperiode

Er zijn aardbeien die in België vooral vruchten dragen in mei en juni, een andere variant geeft ons van juni tot september vruchten. Buiten het aardbeienseizoen in België worden ze geïmporteerd uit Spanje, Marokko en Italië. Aardbeien hebben vooral in de zomermaanden een zoete en rijke smaak. Hierdoor worden de buitenlandse aardbeien meestal ook als minder smaakvol geclassificeerd.

Teelt

Aardbeien kunnen geteeld worden in glazen kassen, wat de teeltperiode van maart tot juni en oktober tot december doet reiken. Ook in volle grond kunnen aardbeien groeien, al dan niet met een plastic tunnel erover zodat de warmte beter bijgehouden wordt. Een plantage op stellingen is ook een optie om aardbeien te cultiveren. Het grote voordeel hierbij is dat het plukken minder arbeidsintensief is omdat je je minder moet bukken om de aardbeien te plukken. De aardbeien zijn er meestal ook mooier omdat ze niet op de grond in het zand liggen. 

Hoe te bewaren

Aardbeien hebben een dun vel en zijn daardoor kwetsbaar en beperkt in hun houdbaarheid. Ze zijn over het algemeen 1 week te bewaren in de koelkast.  Zoals met alles geldt ook hier: hoe verser hoe beter. 

Receptinspiratie met aardbeien

Als je nu ook mega veel zin hebt gekregen om aan de slag te gaan met deze rode wondertjes, kan je massa’s inspiratie vinden op mijn blog. Zo gebruik ik bijvoorbeeld aardbeien in de lekkerste:

• Aardbeiencrumble
• Pastasalade met cottage cheese
• Salade met rucola, aardbei en fetakaas
• Zomers drankje met pompelmoes en aardbeien 
• Zomersalade (met aardbei)

Bronnen:

Bosaardbei – Fragaria vesca | Provincie West-Vlaanderen. (z.d.).https://www.west-vlaanderen.be/bosaardbei-fragaria-vesca

Aardbei | NVBT. (z.d.).https://www.botanischetuinen.nl/nl/plant/21702/aardbei

Uit de oude doos: de opkomst van de aardbei. (2020, 4 april). Veldverkenners.https://veldverkenners.be/nl/nieuws/uit-de-oude-doos-de-opkomst-van-de-aardbei

 Aardbei – Warenkennis  | Gastronomixs | Inspiratie voor chefs. (2024, 1 februari). Gastronomixs.https://www.gastronomixs.com/nl/kennis/warenkennis/aardbei

Op de rooster: Hoe milieu(on)vriendelijk worden aardbeien geteeld? (2020, 4 april). Veldverkenners.https://veldverkenners.be/nl/nieuws/op-de-rooster-hoe-milieuonvriendelijk-worden-aardbeien-geteeld

 McGee, H. (2004). on Food and Cooking, an encyclopedia of kitchen science, history and culture. Hodder & Stoughton.

Coucquyt, P., Lahousse, B., & Langenbick, J. (2020). The Art & Science of Foodpairing: 10,000 Flavour Matches that Will Transform the Way You Eat. Mitchel Beasley.